Forensik komputer, juga dikenali sebagai forensik siber atau forensik digital, ialah proses saintifik mengumpul, menganalisis dan memelihara bukti digital daripada pelbagai peranti elektronik dan media digital untuk membentangkannya di mahkamah undang-undang atau menggunakannya untuk tujuan penyiasatan.
Sejarah dan Asal Usul Forensik Komputer
Istilah "forensik komputer" pertama kali dicipta pada awal 1990-an apabila teknologi semakin disepadukan ke dalam kehidupan seharian kita dan keperluan timbul untuk memulihkan dan menganalisis bukti digital. Penggunaan awal disiplin ini boleh dikesan kembali kepada agensi penguatkuasaan undang-undang, terutamanya dalam kes penipuan kewangan.
Contoh pertama forensik komputer yang ketara telah dilihat semasa penyiasatan 1986 ke atas penggodam Jerman Markus Hess oleh Clifford Stoll, seorang ahli astronomi dan pengurus sistem di Makmal Kebangsaan Lawrence Berkeley di AS. Stoll menggunakan komputer dan forensik rangkaian untuk menangkap Hess, yang kemudian diperincikannya dalam bukunya "The Cuckoo's Egg".
Menyelam Dalam Forensik Komputer
Forensik komputer melibatkan pelbagai teknik dan metodologi yang bertujuan untuk mendapatkan semula data daripada sistem komputer, peranti storan dan rangkaian. Ia sering dibahagikan kepada beberapa sub-disiplin, termasuk forensik cakera, forensik rangkaian, forensik peranti mudah alih dan analisis data forensik.
Matlamat utama forensik komputer adalah untuk mengenal pasti, mengumpul, memelihara dan menganalisis data dengan cara yang memelihara integriti bukti yang dikumpul supaya ia boleh digunakan dengan berkesan dalam kes undang-undang. Teknik yang digunakan untuk ini boleh terdiri daripada pemerhatian mudah kepada penggunaan perisian yang kompleks untuk analisis terperinci.
Struktur Dalaman Forensik Komputer
Forensik komputer biasanya distrukturkan di sekitar proses formal yang terdiri daripada beberapa peringkat utama:
- Pengenalan: Ini melibatkan mencari dan mengkategorikan sumber bukti digital yang berpotensi.
- Pemeliharaan: Ini termasuk menghalang pengubahan atau kehilangan bukti yang dikenal pasti.
- Koleksi: Ini melibatkan rakaman pemandangan fizikal dan membuat salinan digital semua data.
- Analisis: Peringkat ini melibatkan mengenal pasti, mengekstrak dan mempertimbangkan kepingan data yang berkaitan untuk menangani isu kes.
- Pelaporan: Peringkat akhir ini melibatkan menggariskan tindakan yang diambil dan penemuan yang diperoleh, dengan cara yang jelas dan tepat, selalunya ditulis dalam bentuk yang sesuai untuk pembentangan di mahkamah.
Ciri-ciri Utama Forensik Komputer
Ciri-ciri utama forensik komputer termasuk:
- Penggunaan kaedah saintifik untuk pemeliharaan, pengesahan, pengenalpastian, analisis, tafsiran, dokumentasi dan pembentangan bukti digital.
- Pemeliharaan integriti bukti digital untuk memastikan ia boleh berdiri di mahkamah.
- Keupayaan untuk memintas atau memecahkan kata laluan dan penyulitan sistem untuk mengakses data yang dilindungi.
- Keupayaan untuk mengenal pasti dan memulihkan fail yang dipadam, data tersembunyi dan fail berpecah-belah yang bertaburan merentasi medium storan.
Jenis-jenis Forensik Komputer
Forensik komputer boleh dibahagikan kepada beberapa jenis berdasarkan sifat peranti digital yang terlibat:
| taip | Penerangan |
|---|---|
| Forensik Cakera | Melibatkan pengekstrakan data daripada peranti storan seperti pemacu keras, SSD dan pemacu USB mudah alih. |
| Rangkaian Forensik | Melibatkan pemantauan dan analisis trafik rangkaian komputer untuk tujuan pengumpulan maklumat, bukti undang-undang atau pengesanan pencerobohan. |
| Forensik Peranti Mudah Alih | Pemulihan bukti digital atau data daripada peranti mudah alih. |
| Forensik Memori | Melibatkan pemulihan data daripada memori akses rawak (RAM) sistem komputer. |
| E-mel Forensik | Melibatkan memulihkan dan memeriksa kandungan e-mel dan metadata, walaupun dipadamkan, untuk menyelesaikan jenayah atau menyiasat kejadian. |
Cara Menggunakan Forensik Komputer dan Cabaran Berkaitan
Forensik komputer biasanya digunakan dalam penyiasatan jenayah dan sivil. Ia juga boleh digunakan dalam persekitaran korporat untuk penyiasatan dalaman atau untuk memulihkan data yang hilang atau rosak.
Cabaran dalam forensik komputer termasuk sifat teknologi yang berkembang, penyulitan, teknik anti-forensik, dan keperluan untuk mengekalkan rantaian jagaan bukti digital.
Perbandingan dengan Istilah Serupa
| Penggal | Penerangan |
|---|---|
| Forensik Komputer | Fokus pada bukti digital yang diekstrak daripada sistem komputer, rangkaian dan peranti storan. |
| Keselamatan siber | Fokus pada melindungi sistem, rangkaian dan data daripada serangan digital. |
| Jaminan Maklumat | Memastikan kebolehpercayaan dan keselamatan maklumat dan mengurus risiko yang berkaitan dengan penggunaan, pemprosesan, penyimpanan dan penghantaran maklumat. |
| Penggodaman Etika | Amalan undang-undang memintas keselamatan sistem untuk mengenal pasti potensi pelanggaran dan ancaman data dalam rangkaian. |
Perspektif dan Teknologi Masa Depan
Apabila teknologi berkembang, forensik komputer akan terus berkembang. Masa depan forensik komputer mungkin melibatkan kemajuan dalam AI dan pembelajaran mesin untuk mengautomasikan bahagian proses, penambahbaikan dalam teknik untuk menangani peranti yang disulitkan dan perkembangan dalam undang-undang dan peraturan yang berkaitan dengan bukti digital dan privasi.
Pelayan Proksi dan Forensik Komputer
Pelayan proksi boleh memainkan peranan dalam penyiasatan forensik komputer. Memandangkan pelayan proksi menyediakan cara untuk menyembunyikan aktiviti dalam talian seseorang, penyiasat mungkin perlu bekerjasama dengan ISP atau penyedia perkhidmatan proksi sendiri untuk mendapatkan maklumat log sebagai sebahagian daripada proses pengumpulan bukti digital mereka.
Pautan Berkaitan
- Persatuan Pemeriksa Komputer Forensik Antarabangsa: https://www.isfce.com/
- Persatuan Forensik Digital, Keselamatan dan Undang-undang: https://www.adfsl.org/
- Fokus Forensik: https://www.forensicfocus.com/
- Forensik Siber: Manual Lapangan untuk Mengumpul, Memeriksa dan Memelihara Bukti Jenayah Komputer: Pautan Amazon
Tinjauan komprehensif ke dalam forensik komputer ini harus memberikan asas pemahaman yang kukuh untuk mana-mana individu atau perniagaan yang ingin memahami peranan penting yang dimainkannya dalam era digital hari ini. Bidang ini terus berkembang dan menyesuaikan diri dengan kemajuan dan cabaran teknologi terkini. Apabila dunia berkembang lebih terjalin secara digital, kepentingan dan keperluan forensik komputer hanya akan terus meningkat.
