Creative Commons (CC) ialah organisasi bukan untung yang menawarkan lesen hak cipta percuma dan mudah digunakan untuk membuat cara yang mudah dan standard untuk memberi kebenaran kepada orang ramai untuk berkongsi dan menggunakan karya kreatif. Lesen ini membenarkan pengarang, artis, pendidik dan saintis memilih kebenaran yang mereka inginkan untuk karya mereka, seperti membenarkan orang lain menyalin, mengedar dan menghantar karya itu sambil melindungi hak pencipta.
Menjejaki Sejarah Creative Commons (CC)
Creative Commons diasaskan pada tahun 2001 oleh Lawrence Lessig, Hal Abelson, dan Eric Eldred dengan sokongan Pusat untuk Domain Awam. Set pertama lesen hak cipta telah dikeluarkan pada Disember 2002. Konsep CC diilhamkan sebagai hasil tindak balas kritikal terhadap undang-undang hak cipta yang dilihat sebagai terlalu menyekat, sering bertentangan dengan kreativiti dan perkongsian pengetahuan. Organisasi dan lesennya telah direka bentuk untuk mengatasi batasan ini dan menggalakkan pengedaran percuma karya kreatif.
Memperluas Topik: Intipati Creative Commons (CC)
Lesen Creative Commons ialah satu set lesen hak cipta yang membolehkan pengedaran percuma karya berhak cipta. Ia dibina berdasarkan undang-undang hak cipta tradisional tetapi direka untuk memberi pencipta cara yang mudah dan standard untuk memberikan kebenaran hak cipta kepada kerja mereka. Lesen membenarkan pencipta menukar syarat hak cipta mereka daripada "Hak Cipta Terpelihara" kepada "Sesetengah Hak Terpelihara."
Lesen ini bukan alternatif kepada hak cipta. Mereka bekerja bersama hak cipta, memberikan pencipta kelonggaran untuk memutuskan cara orang lain boleh menggunakan karya mereka. Pencipta boleh memilih kebenaran yang mereka mahu kerja mereka dibawa. Sebagai contoh, mereka boleh membenarkan orang lain menyalin, mengedar dan menghantar karya mereka serta mengadun semula kerja mereka untuk menyesuaikannya ke dalam ciptaan baharu.
Menyahkod Struktur: Cara Creative Commons (CC) Berfungsi
Pada teras infrastruktur Creative Commons ialah reka bentuk tiga lapisan.
- Kod Undang-undang: Setiap lesen bermula sebagai alat undang-undang tradisional, dalam jenis bahasa dan format teks yang kebanyakan peguam tahu dan suka.
- Ringkasan Boleh Dibaca Manusia: Surat Ikatan Commons ialah ringkasan lesen dalam bahasa biasa, antara muka mesra pengguna kepada kod undang-undang di bawah.
- Metadata Boleh Dibaca Mesin: Lapisan akhir reka bentuk lesen ialah versi lesen "boleh dibaca oleh mesin" - ringkasan kebebasan dan kewajipan utama yang ditulis dalam format yang boleh difahami oleh sistem perisian, enjin carian dan jenis teknologi lain.
Ciri Utama Creative Commons (CC)
- Kesederhanaan: Lesen CC mudah digunakan dan difahami.
- Tanpa Kos: Tiada caj untuk memohon lesen CC untuk sesuatu kerja.
- diseragamkan: Mereka seragam merentasi bidang kuasa dan sah di seluruh dunia.
- Fleksibel: Pencipta boleh memilih daripada pelbagai jenis lesen untuk memenuhi keperluan mereka.
- serba boleh: Berkenaan dengan pelbagai jenis kerja, daripada buku teks kepada pangkalan data.
- Boleh disesuaikan: Mampu digunakan oleh pencipta individu dan organisasi besar.
- serasi: Kerja di bawah lesen CC boleh dicampur dengan kandungan berlesen CC lain.
Jenis Lesen Creative Commons (CC).
Terdapat enam jenis utama lesen Creative Commons. Mereka ialah:
| Lesen | ikon | kebenaran |
|---|---|---|
| CC BY |  |
Orang lain boleh mengedarkan, mengadun semula, menyesuaikan dan membina hasil kerja anda, walaupun secara komersil, selagi mereka menghargai ciptaan asal anda. |
| CC BY-SA |  |
Orang lain boleh mengadun semula, menyesuaikan dan membina kerja anda walaupun untuk tujuan komersial, asalkan mereka memberi kredit kepada anda dan melesenkan ciptaan baharu mereka di bawah syarat yang sama. |
| CC BY-ND |  |
Orang lain boleh mengedarkan semula, secara komersil dan bukan komersial, selagi ia diserahkan tidak berubah dan secara keseluruhan, dengan kredit kepada anda. |
| CC BY-NC |  |
Orang lain mungkin mengadun semula, menyesuaikan dan membina kerja anda secara bukan komersial, dan walaupun karya baharu mereka juga mesti mengiktiraf anda dan bukan komersial, mereka tidak perlu melesenkan karya terbitan mereka dengan syarat yang sama. |
| CC BY-NC-SA |  |
Orang lain boleh mengadun semula, menyesuaikan dan membina kerja anda secara bukan komersial, asalkan mereka mengkreditkan anda dan melesenkan ciptaan baharu mereka di bawah syarat yang sama. |
| CC BY-NC-ND |  |
Orang lain boleh memuat turun karya anda dan berkongsi dengan orang lain selagi mereka mengkreditkan anda, tetapi mereka tidak boleh mengubahnya dalam apa cara sekalipun atau menggunakannya secara komersial. |
Menggunakan Creative Commons (CC): Isu dan Penyelesaian
Walaupun Creative Commons telah memudahkan perkongsian dan penggunaan karya kreatif, mungkin terdapat isu yang berpotensi. Contohnya, pengguna mungkin tidak memberikan atribusi yang betul atau mereka mungkin tidak mengikut keperluan lesen yang tepat. Penyelesaiannya terletak pada pendidikan dan meningkatkan kesedaran tentang penggunaan lesen CC yang betul.
Cabaran lain ialah ketidakserasian lesen apabila mencampurkan karya berlesen CC yang berbeza. Penyelesaian di sini adalah untuk memastikan pemahaman terma setiap lesen dan memastikan keserasian sebelum mencampurkan kerja yang berbeza.
Membandingkan Creative Commons (CC) dengan Konsep Serupa
| Konsep | Ciri-ciri | Persamaan dengan CC | Perbezaan dari CC |
|---|---|---|---|
| Hak Cipta Tradisional | "Semua hak terpelihara", Pencipta mengawal semua hak untuk karya itu. | Kedua-duanya adalah bentuk hak cipta. | CC membenarkan pencipta mengubah suai syarat, hak cipta tidak. |
| Domain awam | Tiada hak cipta, sesiapa sahaja boleh menggunakan karya itu dalam apa cara sekalipun. | Kedua-duanya membenarkan penggunaan dan pengedaran karya secara percuma. | Karya berlesen CC mempunyai beberapa hak terpelihara, kerja domain awam tidak mempunyai hak terpelihara. |
| Sumber terbuka | Percuma untuk menggunakan, mengubah suai dan mengedarkan kod sumber perisian. | Kedua-duanya menggalakkan perkongsian dan kerjasama. | Sumber terbuka digunakan secara khusus untuk perisian, manakala CC boleh digunakan untuk pelbagai jenis kerja. |
Perspektif dan Teknologi Masa Depan Berkaitan dengan Creative Commons (CC)
Dalam era digital, Creative Commons terus berkembang dengan perubahan landskap perkongsian kandungan. Memandangkan teknologi seperti Kepintaran Buatan, Blockchain dan Realiti Maya semakin maju, begitu juga penggunaan dan kepentingan lesen CC. CC dijangka memainkan peranan penting dalam mempromosikan akses terbuka kepada data yang diperlukan untuk melatih sistem AI, memastikan ketelusan dan akauntabiliti dalam rantaian blok, serta menggalakkan perkongsian dan penggunaan semula kandungan VR.
Pelayan Proksi dan Creative Commons (CC)
Pelayan proksi dan Creative Commons mungkin tidak kelihatan berkaitan secara langsung tetapi mungkin terdapat pertindihan yang menarik dalam bidang akses dan perkongsian kandungan digital. Pelayan proksi boleh membenarkan pengguna mengakses kandungan yang mungkin dihadkan di rantau mereka. Apabila kandungan ini dilesenkan di bawah Creative Commons, ia memastikan bahawa walaupun pengguna mengaksesnya dari wilayah geografi yang berbeza melalui proksi, mereka masih menghormati peraturan yang ditetapkan oleh lesen CC. Dengan cara ini, kedua-dua pelayan proksi dan lesen CC boleh bekerjasama untuk mempromosikan budaya internet yang lebih bebas, tetapi masih menghormati.
